1.5 Psychologische aspecten van angst
Angst en paniek zijn meer dan fysieke reacties; het zijn ook mentale mindfucks. Onze gedachten, gevoelens en gedrag zijn nauw met elkaar verweven en vormen vaak een vicieuze cirkel. Hoe meer je die gevoelens probeert te onderdrukken, hoe sterker ze worden.
In mijn eigen proces ontdekte ik dat juist het omarmen van deze gevoelens, hoe vreemd dat ook klinkt, vaak de eerste stap is naar opluchting.
Cognitieve Aspecten
Gedachten kunnen je brein vastzetten in een overlevingsstand. Die hardnekkige overtuigingen, zoals “Ik kan dit niet” of “Wat als er iets misgaat?”, zetten de angstmachine aan het werk.
Ik heb zelf tijden gehad waarin ik ervan overtuigd was dat ik sociale situaties écht niet aankon. Bij elke uitnodiging schoot meteen door mijn hoofd: ‘Wat als ik een paniekaanval krijg?’ Het vermijden van deze situaties voelde als bescherming, maar voedde de angst juist.
Pas toen ik leerde dat gedachten slechts gedachten zijn, geen feiten, begon ik mijn vrijheid terug te vinden. Door die gedachten niet meer te bevechten, maar te observeren, verloren ze hun grip.
Emotionele Aspecten
Angst brengt vaak een hele cocktail van emoties mee, zoals schaamte, schuld of boosheid.
Zelf voelde ik me lange tijd zwak door mijn angst, alsof ik iets fout deed omdat ik deze gevoelens had.
Die schaamte maakte de angst alleen maar sterker en creëerde een spiraal waar ik niet uitkwam. Toen ik leerde dat deze emoties ook gewoon bij het leven horen en geen teken van zwakte zijn, kon ik ze zonder oordeel toelaten. En door dat te doen, verloor de schaamte haar kracht.
Gedragsmatige Aspecten
Angst drijft ons vaak tot veiligheidsgedrag: handelingen die op korte termijn rust geven, maar ons op lange termijn afhankelijk maken.
Ik droeg bijvoorbeeld altijd een plastic zakje bij me, voor het geval ik misselijk zou worden. Dat gaf me rust, maar uiteindelijk werd het een noodzaak. Zonder het zakje raakte ik meteen in paniek. Door het zakje op een gegeven moment bewust thuis te laten, ontdekte ik dat ik het eigenlijk helemaal niet nodig had. Het was eng, maar die ervaring gaf me het vertrouwen dat ik meer aankon dan ik dacht.
Oefening: Sluit je ogen, adem rustig in en uit, en vraag jezelf: “Wat voel ik nu in mijn lichaam zonder oordeel?”
Doorkijk naar 1.6: Angst gaat verder dan alleen gedachten. In de volgende paragraaf gaan we kijken naar een bredere aanpak, waarbij ook lichaam en omgeving een rol spelen in hoe je met angst kunt omgaan.
