1.1 Wat is angst en paniek?

1.1 Wat is Angst en Paniek?

Toen ik mijn eerste paniekaanval had, wist ik niet wat me overkwam. Mijn hart bonkte, mijn adem stokte, en ik dacht dat ik zou flauwvallen. Pas later begreep ik dat dit mijn lichaam was dat reageerde op pure angst. Het begrijpen van wat er in mijn lichaam gebeurde, gaf me de eerste stap naar controle.

Angst en paniek, we kent het niet? Angst is dat allesoverheersende gevoel dat je hart sneller doet kloppen, je ademhaling versnelt en je spieren laat aanspannen. Paniek gaat nog een stap verder: het voelt alsof je de controle volledig kwijt bent. Maar waarom kunnen deze gevoelens zo intens zijn?

Angst is een natuurlijke reactie van je lichaam op gevaar. Het bereidt je voor om te vechten, te vluchten of te bevriezen – een oerinstinct dat ons vroeger hielp om te overleven. Paniek daarentegen is een extreme uiting van datzelfde mechanisme, vaak zonder dat er daadwerkelijk gevaar is. Het kan je plotseling overvallen, en het voelt alsof je nergens meer grip op hebt.

Persoonlijk verhaal: Een drukke supermarkt
Ik herinner me nog goed hoe dit instinct me volledig overnam tijdens een drukke supermarktbezoek. Mijn hart begon te bonzen, mijn gedachten raakten chaotisch, en ik wilde alleen maar weg. Het voelde alsof ik letterlijk moest vluchten, ook al was er niets wat me bedreigde.

Naast de fysieke reactie merkte ik ook een stemmetje in mijn hoofd op dat me probeerde te waarschuwen: “Wat als je hier flauwvalt? Hoe kom je hier ooit doorheen?” Dat stemmetje noem ik “Tante Truus” – mijn ego dat altijd alert is op gevaar, maar soms de situatie groter maakt dan nodig. Misschien herken je dit soort gedachten ook wel. Het is een patroon dat je kunt leren doorbreken.

Vroeger was dit overlevingsinstinct essentieel om te reageren op fysieke gevaren, zoals een roofdier. Tegenwoordig gebeurt hetzelfde vaak in situaties die geen echt gevaar vormen, zoals een werkdeadline, een menigte of zelfs een telefoontje. Het kan lijken alsof je lichaam en geest samenspannen tegen je.

Door de tijd heen leerde ik dat mijn lichaam reageerde op oude patronen en instincten. Het goede nieuws? Met de juiste tools kun je leren deze reacties te kalmeren en te reguleren – inclusief het geruststellen van die interne stem die overal gevaar ziet.

Kort samengevat:

• Angst is een natuurlijke reactie op waargenomen gevaar.
• Paniek is een intense, overrompelende uiting van hetzelfde mechanisme.
• Tegenwoordig slaan we vaak op tilt in situaties zonder direct gevaar.
• Je kunt leren deze reacties te begrijpen en ermee om te gaan.

Benieuwd waarom het vaak niet werkt om tegen angst te vechten?
In de volgende paragraaf ontdek je waarom deze strategie vaak averechts uitpakt en hoe je hier anders mee kunt omgaan.